Hayatın içindeki tesadüfi olaylarda şansın etkin bir rolü vardır ve şansı kullanma biçimimiz olayların sonucunu etkiler. Farkında olarak veya olmayarak aldığımız tavırlar, tutum ve davranışlarımız, şanslı olmakla olmamak arasındaki farkı yaratır. Örneğin; başarısızlık karşısında direnip sebat etmek veya vazgeçmek, insanların neden farklı sonuçlar elde ettiğini açıklar.
Kişilik ve şans arasındaki ilişki, bugün yaygın olarak kullanılan 5 Faktör Kişilik Kuramının; (1)Dışadönüklük, (2)Nevrotiklik, (3)Deneyime Açıklık, (4)Sorumluluk ve (5)Uyumluluk boyutları açısından incelenmiştir.
5 Faktör Kuramı, kişiliği beş boyutta ele alır. Her boyutun iki kutbu vardır:
1.Dışadönüklük
Dışadönük kişiler; eğlenmeyi seven, girişken, sevecen, konuşkan ve sosyal kişilerdir. İnsanlar arasında kendilerini rahat hissederler ve konuşmayı başlatabilirler. Diğer kutbu ise içedönüklüktür. İçedönükler daha çekingen, mesafeli, arkadaşlıktan kaçınan, sessizliği ve yalnızlığı seven karakter özelliklerine sahiplerdir.
2.Nevrotiklik
Nevrotizm boyutunda yüksek puan alan kişiler daha kaygılı, duygusal açıdan dengesiz kimselerdir ve stresli olaylarla günlük olarak daha fazla karşılaşırlar. İnişli çıkışlı düşünceleri vardır. Düşük puan alanlar ise aşırı tepkiler göstermeyen, sakin ve uyumlu kişilerdir. Bu kişiler, stresle daha etkili baş edebilirler ve düşüncelerini daha rahat kontrol edebilirler.
3. Deneyime Açıklık
Deneyime açık kişiler meraklı, hayal gücü geniş ve özgürlükçü kişilerdir. Yeni duygulara ve düşüncelere açıklardır. Tutucu değillerdir ve değişimi severler. Bu boyutta düşük puanları olan kişiler ise daha çok geleneksel, tutucu ve çok meraklı olmayan kişilerdir. Daha dar düşünceleri vardır, sıkılgan ve az sayıda konuyla ilgilenirler.
4.Sorumluluk
Bu boyutta yüksek puan alan kişiler disiplinli, çalışkan, hırslı, azimli, kontrollü ve dakik kimselerdir. Liderlikleri yüksektir ve görev bilincine sahiptirler. Düşük puana sahip kişiler ise daha dikkatsiz, amaçsız ve işlerle ilgilenmeyen kimselerdir. Sabırsız ve işleri yarım bırakmaya daha yatkınlardır. Kendi standartlarını oluşturmada ve öz disiplin konusunda güçlük çekerler.
5.Uyumluluk
Bu boyutta yüksek puan alan bireylerin en belirgin özellikleri insancıl ve hoşgörülü olmalarıdır. Yardımsever, cömert, etrafındakilerle beraber hareket edebilen kişilerdir. Düşük puana sahip olanlar ise şüpheci, cimri, çabuk sinirlenen ve düşmanca davranan kişilerdir. Bir durumda daha negatif düşünme ve uzlaşmacı yaklaşım göstermeme eğilimindedirler.
Kişiliğimizin yordayıcısı olan bu 5 farklı boyutta yapılan değerlendirmede; kendilerini şanslı kabul eden insanlarla, şanssız kabul edenler arasında anlamlı farklar bulunmuştur.
❤️ Kendini şanslı olarak tanımlayan insanlarda; farklı insanlarla ilişki kurma, yeni deneyimlere açık olma, değişik yerler ve yollar denemekten hoşlanma, katı kural ve geleneklerin dışına çıkma davranışları kendini şanssız olarak tanımlayanlara kıyasla çok daha baskındır.
❤️ Bu durum hayatlarında karşılaştıkları fırsatları artırmalarına yardımcı olmaktadır. Talihli insanlar hayatlarındaki şanslı tercihleri, farklı kapıları çalma ve farklı yollar deneme girişimlerinden sonra elde etmişlerdir. Disiplinli, çalışkan, azimli ve sabırlı yönleri ise bu durumun devamlılığını sağlar.
❤️ Bir diğer özellik olarak stresli, kaygılı, gergin ve asabi olmak insanın karşısına çıkan fırsatı algılamasını zorlaştırmaktadır. Talihli insanlar daha sakin ve hoşgörülü oldukları için fırsatları daha rahat görebilmektedirler. Bu kişilerin fırsatları fark etmeleri, dünyaya daha esnek bakmalarının sonucudur.
Aysu ÇELENOĞLU
Uzman Klinik Psikolog
NEF 22 ATAKÖY PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK
☎️ 0212 560 93 30
