Çok uzun yıllardır özellikle küçük işletmeler, kartlı ödemelerde tüketiciden ‘kart komisyonu’ alıyor. Tüketiciler ise çoğu zaman kartla ödeme yaparken fazladan ücret verdiklerini fark etmiyor. Bankaya ödemeleri gereken pos komisyonu ve hatta vergiyi de fiyatın içine dahil eden işletmeler aslında suç işliyor. Peki ama işletmeler bunu neden yapıyor? En önemlisi tüketicilerin bu durumda hakları neler?
HAKSIZ BİR TİCARİ UYGULAMA
İşletmelerin kart ödemelerinde aldıkları komisyonun yasal olmadığını söyleyen TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Başkan Vekili Avukat İbrahim Güllü, “Bu durum Vergi Usul Kanununa ve 5464 sayılı banka kartları ve kredi kartları kanunun 17’nci maddesine aykırı olduğu gibi haksız bir ticari uygulamadır. Ticari ahlaka da aykırıdır” dedi ve ekledi:
“5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunun 17’nci maddesinde düzenlenen;
‘Üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir. Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez. Bu hükme aykırı davranılması halinde, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz…’ hükmüne açık aykırılık teşkil etmektedir.”
YASAL OLMAMASINA RAĞMEN İŞLETMELER BU UYGULAMAYA NEDEN DEVAM EDİYOR?
TÜKONFED E-Ticaret Komisyon Başkanı Volkan Ceyli, küçük işletmelerin bu komisyonu talep etme nedeninin, komisyon ücretlerinin genellikle sattıklarını ürünün karından dahi fazla olabilmesi olduğunu söyledi. Örneğin işletmeler tütün ürünlerinde %0.50, 1 ya da 2 gibi düşük kar marjları ile çalışırken pos komisyonları %5, 6 hatta 7’lere kadar çıkabiliyor.
Bu açıdan bakıldığında satıcının da haklılık payı olduğunu belirten Volkan Ceyli, “Bir açıdan daha örneklendirmek gerekir ise satıcı ertesi gün yerine koyması gereken bir ürünü sattığında pos komisyonları sebebiyle zarar ediyor. Haliyle sattığı ürünlerin parasını erken almak istediği durumlarda ise kendisine erken ödeme için %10’a varan yüksek komisyonlar uygulanabiliyor” dedi.
‘ENFLASYONU DA ETKİLİYOR’
“Taksitle satılan ürünlerde bu komisyon müşteriye yansıtıldığında %20-25’lere varan komisyon oranları eklendiğinden ürünün fiyatı otomatik olarak artmış gibi görünüyor hatta bazı durumlarda bu ürünün fiyatı olarak algılandığından haliyle enflasyonu da ciddi manada etkiliyor” diyen Volkan Ceyli konuyu şöyle detaylandırdı:
“Yani fiyatı 100 TL olan ürünü 10 taksit ile aldığınızda 25 TL vade farkı ekleniyor ve ürünün fiyatı 125 TL olarak görülüyor. Haliyle hem müşteri hem de açık kaynaklardan veri çeken TÜİK gibi kurumlar da ürünün fiyatını 125 TL olarak algılayabiliyor.”
KOMİSYONLAR NEDEN BU KADAR YÜKSEK?
Bu soruyu “Komisyonların bu kadar yüksek olması özelleştirilen ödeme sistemleri ve elektronik para kuruluşlarının işlem hacmi yüksek olan büyük e-ticaret sitelerine yansıttıkları eksi komisyonları küçük esnaflardan çıkartma çabaları diyebilirim” sözleriyle yanıtlayan Ceyli şunları ekledi:
-- Uygulanan yüksek komisyonlar esnafı ya da küçük işletmeyi komisyon ekleyerek pos tahsilatı yapmaya ya da nakitte indirime yönlendirerek kayıt dışı nakit satışlara teşvik etmelerine neden oluyor.
-- Bu durumun ülke genelinde yüz binlerce KOBİ ve küçük işletmeler tarafından uygulandığı düşünüldüğünde etkisinin ülke çapında büyük bir etkiye sebep olduğu kesin. Profesyonelleşemeyen, büyüyemeyen, kurumsallaşamayan binlerce küçük işletme pos komisyonlarının yüksekliğinin kurbanı olarak hayatlarına devam ediyor.
TÜKETİCİLER NE YAPACAK?
“Kredi kartı ile ödeme yapılması nedeniyle komisyon, hizmet bedeli, vergi veya benzeri bir isim adı altında ilave bir ödeme alan işletmeler aldıkları parayı derhal faiziyle birlikte iade etmeleri gerekir” diyen İbrahim Güllü, tüketicilerin yapması gerekenleri anlattı:
-- İşletmeler kredi kartıyla yapılan ödemelerde ek ücret istemeleri yani tüketiciden alınan komisyon/hizmet bedeli altındaki ücretin haksız ve kanuna aykırı olduğu Tüketici Mahkemelerinin kararları ile tescillenmiştir.
-- Ödemeyi yapan tüketiciler, ödeme belgeleri, fişleri ile tüketici hakem heyetine e devlet üzerinden veya bizzat başvuru yaparak komisyon adı altında ödediği bedeli ticari faiziyle iadesini talep edebilirler. Hakem heyetleri 2025 yılı için 149.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklara bakmaktadır.
-- Tüketicinin hakkının olduğunu bilmesi ve hakkını araması çok önemli. Bunun için tüketici örgütleri ve Ticaret Bakanlığı kamuoyunu bilgilendirmelidir.
-- Böyle bir durumla karşılaşan tüketicimiz ilgili bankaya ve BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuna) ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde bulunan haksız fiyat değerlendirme kuruluna şikâyette bulunabilir.
KOMİSYON ALAN İŞLETMEYE 863 BİN 500 TL PARA CEZASI
Kartlı ödemelerde komisyon alan işletmelerin şikâyet edilmesi sonrası alacağı cezaya da değinen İbrahim Güllü, “Bu işletme hakkında 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunun 17’nci maddesinde uyarınca üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz. Bu da o işletme açısından alışverişlerin genellikle kart ile yapılması nedeniyle satışlarının büyük ölçüde düşmesine ve müşteri kaybına neden olacaktır. Ticaret Bakanlığı tarafından üye işyerine fahiş fiyat ve haksız ticari uygulama nedeniyle 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 77’nci maddesinin 13’üncü fıkrası uyarınca 863.500 TL idari para cezası uygulanır” ifadelerine yer verdi.
