İnternet, bugün günlük hayatla bütünleşmiş ve sanal dünya ile gerçek dünya iç içe geçmiş olsa da, bu durum aslında insanlık tarihi açısından oldukça yeni bir gelişme. 1980’li yıllarda ilk etapta askeri amaçlarla kullanılmaya başlanan, ardından sivil hayata da entegre edilen internet, kısa sürede büyüyerek milyarlarca insana ulaştı. Bu gelişme, ülkelerin de internette kendine yer açmasına neden oldu. 1980’li yılların ortasında kendi bölgesel kimliklerini dijital ortamda oluşturmak amacıyla özel uzantılar almaya başladılar. 1985 yılına gelindiğinde ABD ‘us’, Birleşik Krallık ‘uk’, Fransa ‘fr’ gibi alan adları almaya başladı. Bu süreç, her geçen gün daha fazla ülkenin alan adı satın almasıyla birlikte günümüze kadar ulaştı.
Zamanla neredeyse her ülke ve bölgenin İngilizce veya kendi diline dayalı bir alan adı oldu. Bunlara, ‘ai’ adresini alan küçük Karayip adası Anguilla da dahildi. Ancak dönemde Anguilla'nın bilmediği şey, ‘ai’ alan adının ilerleyen yıllarda büyük bir gelir kapısı haline geleceğiydi.
IMF’NİN BİLE DİKKATİNİ ÇEKTİLER
Anguilla’nın ekonomisinde turizm, tıpkı diğer Karayip ülkelerinde olduğu gibi önemli bir yer tutuyor. Ülkeye gelen turistlerin çoğunluğunu ABD vatandaşları oluşturuyor. Ancak resmi verilere göre geçtiğimiz yıl yaklaşık 111 bin kişi ziyaret ettiği ülkede, sonbahar aylarında yaşanan kasırgalar sebebiyle her yıl ciddi hasar meydana geliyor. Kuzey Atlantik kasırga kuşağının tam ortasında yer alan Anguilla’nın ekonomisini kasırgalara karşı güçlü hale getiren en önemli gelir kapılarından biri ise duyanları şaşkına çeviriyor. Hatta bu durum, yakın zamanda Anguilla hakkında bir rapor yayınlayan Uluslararası Para Fonu (IMF) için bile dikkat çekici bir detay haline gelmiş durumda. Anguilla, her yıl internetteki alan adıyla milyonlarca dolar kazanıyor.
Yapay zekâ uygulamalarının artmasıyla birlikte her geçen gün daha fazla kişi ve şirket, Birleşik Krallık’ın denizaşırı topraklarından biri olan Anguilla’nın ‘ai’ alan adını kullanabilmek için ada yönetimine ödeme yapıyor. ‘Ai’ kısaltması, İngilizce’de yapay zekânın kısaltması (Artificial Intelligence) olduğu için tercih ediliyor. Bunlar arasında ABD’li girişimci Dharmesh Shah da yer alıyor. Shah, you.ai adresi için 700 bin dolar (yaklaşık 28 milyon TL) ödedi. Alan adı kayıtlarını takip eden bir web sitesine göre, .ai uzantılı web sitelerinin sayısı son beş yılda 10 kattan fazla artarken, yalnızca son 12 ayda iki katına çıktı ve 16 bin kişinin yaşadığı Anguilla için bu durum önemli bir gelir kapısı haline geldi.
Anguilla hükümeti, 2025 bütçe taslağında, adanın 2024 yılında alan adı satışından 39 milyon dolar (yaklaşık 1 buçuk milyar TL) kazandığı bilgisini paylaştı. Bu, adanın geçen yılki toplam gelirinin neredeyse dörtte birine (yüzde 23) denk geliyor. IMF’ye göre, turizm toplam gelirin yaklaşık yüzde 37’sini oluşturuyor.
KULLANAN SİTE SAYISI 850 BİNİ AŞTI
2020 yılında ‘ai’ alan adıyla internet sitelerinin sayısı 50 binden azdı ancak kısa süre içinde bu alan adını kullanan site sayısı 850 bini aştı. Bu durum, Anguilla’nın da gelirlerini artırdı. Ada hükümeti, 2025 yılında bu yolla elde edilen gelirin 48 milyon dolara (yaklaşık 2 milyar TL) ulaşmasını bekliyor. 2026 yılında ise buradan sağlanan kazancın 51 milyon dolara (yaklaşık 2.1 milyar TL) olacağı tahmin ediliyor.
KAYIT FİYATLARI 150 İLA 200 DOLAR ARASINDA
Anguilla, artan alan adı gelirini kontrol edebilmek için Ekim 2024’te internet alan adı kayıtları konusunda uzmanlaşmış bir ABD teknoloji firması olan Identity Digital ile beş yıllık bir anlaşma imzaladı. Identity Digital, bu yılın başında 'ai' alan adlarının Anguilla'daki sunuculardan kendi küresel sunucu ağına taşındığını duyurdu. Bu, gelecekteki kasırgaların veya elektrik kesintileri gibi adanın altyapısına yönelik diğer risklerin yol açabileceği aksaklıkları önlemek için alınan bir önlem olarak açıklandı. 'Ai' adreslerinin kesin maliyeti kamuoyuna açıklanmasa da, kayıt fiyatlarının yaklaşık 150 ila 200 dolar arasında olduğu ifade ediliyor. Her iki yılda bir yenileme ücretlerinin de benzer fiyatlarda olduğu belirtiliyor. Şirketin bu anlaşmadan yüzde 10’luk bir komisyon aldığı tahmin ediliyor.
Anguilla'nın yaşadığı durumun bir benzerini, küçük bir Pasifik ada ülkesi olan Tuvalu yaşamıştı. Tuvalu, 1998 yılında 'tv' alan adını lisanslamak için ABD’li bir şirketle özel bir anlaşma yapmıştı. Kayıtlı 'ai' alan adı sayısı milyonlara doğru hızla ilerlerken, Anguilla'nın bu alandaki gelirlerini artıracağı tahmin ediliyor. Ada sakinleri, artan gelirler sayesinde geleceğin daha iyi olabileceğini düşünüyor.
