MESLEK SEÇMEK, GELECEĞİ PLANLAMAK

Büyüdüm Şimdi Ne Olacak...

En klasik sorulardandır, bir yetişkin bir çocukla sohbet ederken mutlaka “Büyüyünce ne olacaksın?” diye sorar. Çocukların küçük yaşlarda bu soruya rahatlıkla verdiği bir cevap vardır. Ama yaş ilerledikçe, gerçekten bir meslek seçip eğitimini ona göre yönlendirmesi gerektiğinde işler biraz karışabilir. Gençler kararsızlık içinde kıvranabilirler.

Bir gün uyandığında oyuncu olmak isteyecek, bir gün uyandığında mühendis, ertesi gün aşçı. O birçok seçeneğin arasında dalgalanırken, sizin onu yönlendirmeden, destek vermeniz çok önemli. Çünkü aksi takdirde, yaparken mutlu olmayacağı, sadece moda olduğu için, çok para kazandıracağını düşündüğü için ya da en yakın arkadaşı o mesleği istiyor diye seçtiği bir kariyeri olabilir! Sonra bir bakmışsınız sabah işe giderken suratı asık insanlardan birine dönüşüvermiş.

Türkiye’de gençleri ilgi alanına yönlendirilmeye, onlar için bir kariyer planı oluşturmaya 9.sınıftan itibaren başlanıyor. Halbuki, eğer öne çıkan bir yeteneği varsa, örneğin müziğe ya da bir spor dalına özel bir yatkınlığı varsa, 9. Sınıf beklenmeden bu konuda desteklenmesi daha doğru olacaktır. Bu sebeple çocuğunuzu objektif olarak gözlemlemeniz, onu iyi tanımanız çok önemli. Sonra da onu yönlendirmeniz gerekiyor:

Kendini tanıması: Doğru desteğin ilk adımı, çocuğunuzun kendi başarılı yönlerini, geliştirmeye açık alanlarını bilmesi, nelerden hoşlandığını, nelerde sıkıldığını değerlendirebilmesi, kişilik özelliklerini, karakterini objektif biçimde tanıması.

İşe ilgi alanlarını belirlemekle başlayabilirsiniz. Boş zamanlarında ne yapmayı seviyor? Okulda hangi dersleri ilgiyle, sıkılmadan takip ediyor? İşte fikir vermesi açısından birkaç başlık:

Resim Müzik Spor Hikaye yazma / yazılı anlatım Doğa ve hayvanlar Bilgisayar Arkadaşlarla vakit geçirme, sosyalleşme Okuma Seyahat

Okulda olsun, günlük yaşamlarında olsun neyi çok iyi yapıyor, hangi becerileri daha gelişmiş?

Fen Matematik Sözlü ifade Yazılı ifade Bilgisayar kullanma Yaratıcılık isteyen işler Tamirat, tadilat ya da maket yapma gibi el becerileri Araştırma Mantık Yeme-içme

Kişisel özellikleri ne? Örneğin:

Zaman planlamasını iyi yapıyor mu? Ödevlerini ve sorumluluklarını vaktinde yetiştiriyor mu? Bireysel çalışmayı mı, ekip çalışmalarını mı seviyor? Planlama yapabiliyor mu? Bir gruba liderlik yapabiliyor mu? Kalabalık önünde rahat mı, konuşabiliyor mu? Tartışmalarda fikrini savunabiliyor mu? Diğer insanlara duyarlı mı? Empati yeteneği gelişmiş mi? Yaratıcı fikirler, pratik çözümler bulabiliyor mu? Diğerlerini dinliyor mu?

Meslekleri tanıma: İşe aklındaki meslekleri listelemekle başlayın. Sonra bırakın ilgi alanlarına göre farklı kursları araştırsın, denesin, internette gezinsin, farklı mesleklerdeki kişilerle konuşsun. Onların bakış açısını, yaşadıkları zorlukları ya da işleriyle ilgili en sevdikleri yönleri birinci ağızdan dinlesin. Kendi özelliklerine göre bu meslekleri yapıp yapamayacaklarını tartıp biçsin.

Planlama – Eğer sıcak baktıkları bir meslek varsa, bunun için yapılması gerekenleri, atılacak adımları birlikte belirleyebilirsiniz. Önce kendi kişisel özellikleri bu işi yapmaya uygun mu, birlikte onu değerlendirin. Sonra şu soruları cevaplaması da faydalı olacaktır:

Bu meslek için hangi dersleri ve hangi eğitimi almalıyım? Bu mesleği yaşayarak öğrenebilmek, bir nevi deneme sürüşü yapabilmek için yaz tatilinde katılabileceğim bir staj programı var mı? Ek ne gibi eğitimlerin ya da becerilerin bu işte farklılaşmada bana faydası olur?

Tıkandığınız noktalarda çocuğunuzun okulunun rehberlik biriminden ya da bir eğitim koçundan profesyonel destek de alabilirsiniz. Doğru meslek seçimi ve doğru kariyer yönlendirmesine yönelik birçok bilimsel test de mevcut.

İz koçlukta gençlerle meslek seçimi konusunda çalışırken öncelikle uluslararası geçerliliği olan iki tane test yapıyoruz. Bu testlerden dünyada 60 yılı aşkındır NASA, Coca Cola, IBM, BP ve HBO gibi farklı sektörlerin dev isimlerinin başarı planlaması, yönetici/lider koçluğu, takım koçluğu , işe alım, yetenek ve değişim yönetimi gibi birçok alanda kullandığı bir test ve bize ABD deki 5000 meslek endeksi için meslekleri sınıflandırarak veriyor. Kullandığımız diğer test ise Lise ve Üniversite öğrencileri ve iş hayatına yeni atılan kişiler için kariyer danışmanlığı yaparken, 30 yılı aşkın bir süredir, 2 milyonun üzerinde kullanıcısı ile uygulanan, geçerlilik ve güvenirliliği kanıtlanmış, İngiltere Cambridge Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar sonucunda ortaya çıkarılan Kariyer gelişim envanterini kullanırız.

Bu envanterde yalnızca öğrencilerin kendilerini değerlendirmesiyle yetinmeyiz, onları yakından tanıyan aile üyeleri, öğretmen, rehber öğretmen, arkadaş gibi farklı kişilerin de görüşlerini gözlemci değerlendirmeleri ile topluyoruz. Böylece öğrenciler hangi yönde yetenekleri olduğunu belirtirken, karşılarındaki kişiler tarafından nasıl algılandıklarını da gözlemleyerek kişinin fark edemediği olası kör noktaları ve gizli yetenekleri ortaya çıkarıyoruz.

Tüm bu meslek testlerinin yanında ayrıca hayata ve kendilerine bakış açılarını belirleyecek yine uluslararası geçerliliği olan envanterler yapıyoruz. Gençlerin kariyer ağaçlarını oluşturuyoruz.

Hayatlarının en önemli kararlarını alırken gençlere ve onları geleceğe hazırlayan aileler yanında bilimsel ve uluslararası geçerliliği olan yöntemlerle yer alıyoruz ve almaya da devam edeceğiz.